نگاهی به منطقه حفاظت شده کالمند ، بهادران مهریز

به گزارش صبح مهریز ، منطقه کالمند بهادران مهریز یزد در سال ۱۳۵۵ به دلیل تخم گذاری پرنده با ارزش و کمیاب هوبره و همچنین برخورداری از وضعیت اکولوژیکی مناسب جهت ادامه حیات گونه های ارزشمند جانوری و گیاهی مختلف از جمله آهو و زاغ بور به عنوان منطقه شکار ممنوع و از اول خرداد ماه سال ۱۳۷۰ با تصویب شورای عالی محیط زیست بصورت رسمی در زمره مناطق چهار گانه تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفته و به عنوان حفاظت شده اعلام گردید. این منطقه در حد فاصل ۵۴ درجه و ۲۰ دقیقه تا ۵۵ درجه و ۱۵ دقیقه طول جفرافیایی و ۳۱ درجه و ۵ دقیقه تا ۳۱ درجه و ۳۵ دقیقه عرض جفرافیایی واقع شده است و در ۲۰ کیلومتری شهرستان مهریز و ۵۰ کیلومتری مرکز استان و بهادران در ۸۵ کیلومتری بزد قرار گرفته است. وسعت این منطقه حدود ۲۵۰ هزار هکتار برآورد شده که بیش از نیمی از مساحت آن را نقاط دشتی و مابقی را ارتفاعات صعب العبور، کوهپایه ها و تپه ماهور ها تشکیل داده است. بلندترین نقطه منطقه مزبور در کوه مدوار با ارتفاع ۳۲۹۰ متر و پست ترین نقطه آن در کفه مهدی آباد ۱۴۰۰متر از سطح دریا ارتفاع دارد. میزان بارندگی در نقاط مختلف این مظقه متفاوت بوده و از حداقل ۵۰ تا حداکثر ۱۵۰ میلی متر در سال متغیر می باشد. منابع آبی موجود در منطقه حفاظت شده کالمند بهادران به دلیل وسعت زیاد و کویری بودن آن جوابگوی نیاز حیات وحش منطقه نبوده است . سنگآب های موجود در منطقه که در اثر انحلال آهکی به طور طبیعی تشکیل شده اند، از نظر ذخیره و ظرفیت نگهداری آب متفاوت و میزان آب آنها تحت تاثیر نزولات جوی بوده و در سال های اخیر کمبود بارشهای جوی موجب گردیده تا ذخیره آبی چشمه ها و سنگآب های منطقه بسیار کم شود. در این راستا اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد با حفر چند حلقه چاه، نصب چند عدد تلمبه بادی، تعمیر و مرمت سنگآب ها و ایجاد مخازن آب متعدد زیرزمینی این امکان را فراهم آورده که حتی در ماه های گرم سال نیز گیاهان و جانوران وحشی منطقه با مشکل کم آبی مواجه نباشند. کنترل مستمر منطقه حفاظت شده کالمند بهادران ، اعلام یک پنجم منطقه به عنوان محدوده امن و اجرای قانون تعلیف احشام موجب گردیده تا جوامع گیاهی منطته مرکب از انواع فرم های رویشی اعم از یکساله علفی، چندساله علفی، بوته ها، درختان و درختچه ها که در گذشته سیر قهقرایی را طی می کرده اکنون از وفور نسبی برخوردار باشند. تعداد ۱۱۵ گونه گیاهی در منطقه شناسایی شد که به عنوان نمونه می توان به گونه های زیر اشاره نمود: گون، اسفناج وحشی، تره تیزک، کاکوتی، فرفیون، گل گندم، شقایق کوهی، انغوزه، زنبق صحرایی، ملیکا، خارشتر، کلاه میرحسن، کاروانکش، افدرا، اسکنبیل، تاغ، قیچ، پرند، گز، گل کتانی، بابونه ای، شب بوی صحرایی، تلخک، اسفند ، علف شور، کلپوره، شیرینک، بادام کوهی، انجیر وحشی، کسور و بنه. منطقه حفاظت شده کالمند بهادران با توجه به وجود ارتفاعات، تپه ماهور ها و دشت ها زیستگاه و مامن مناسبی جهت زندگی انواع گونه های جانوری می باشد. در ارتفاعات منطقه ، گله های متعدد کل و بز و قوج و میش مشاهده شده و در قسمتهای دشتی تعداد زیادی آهو که حدود ۲۰۰۰ راس تخمین زده می شود نظر هر بیننده ای را به سوی خود جلب می کند. درقسمت های شمال و شمال شرقی منطقه که از اقلیم خشک تری برخوردارند تعدادی جبیر زیست می نمایند. همچنین جانورانی از قبیل یوزپلنگ، کاراکال، پلنگ، کفتار، روباه، گرگ، شغال و پرندگان ارزشمندی همچون زاغ بور، هوبره، کبک، تیهو، باقرقره و خزندگانی مانند بزمچه و مار در منطقه موجود می باشند. کمتر از نیم قرن پیش حدود دو سوم خاک کشور ایران زیستگاه گورخر ایران بود که بر اثر شکار بی رویه و تعارضات انسانی، وجود این گونه فقط منحصر به دو منطقه توران و بهرام گور شد. درسال ۱۳۷۶ اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد طرح انتقال و رهاسازی گورخر ایران را در منطقه حفاظت شده کالمند بهادران راه اندازی کرد که خوشبختانه این طرح با موفقیت روبرو و در حال تعداد زیادی گورخر در این منطقه زیست و با توجه به روند تکثیر پیش بینی می شود که در آینده نزدیک در مناطق مختلف استان رهاسازی گردند. نقاط دیدنی، چشم انداز ها و مناظر طبیعی این منطقه، وجود حیوانات با ارزش و حمایت شده ای چون آهو، جبیر و پرندگان نادر و کمیابی مانند زاغ بور و هوبره، با ارزش بن المللی اشان بر اهمیت این اکوسیستم کویری افزوده است. گیاهان و جانوران موجود در منطقه حفاظت شده کالمند بهادران که به نحو مطلوبی خود را با شرایط سخت کویری تطابق داده اند می توانند به عنوان نمونه مورد مطالعه وتحقیق مراکز آموزشی و تحقیقاتی قرار گیرند. در پایان ذکر این نکته ضروری است که علیرغم وجود تعداد زیادی از آبادی ها و چاه های کشاورزی در منطقه این مسیله در روند حفاظت تاثیر منفی چندانی نداشته که این امر را بایستی مرهون همراهی و همدلی مردم و فرهنگ غنی و شناخت عمیق آنها نسبت به حفاظت از گونه های وحش دانست.